ه‌ى سبحانى ما اعظم شانى گفتن بايزيد و اعتراض مريدان و جواب او مر ايشان را نه بطريق گفت زبان بلكه از راه عيان

 

 

    با مريدان آن فقير محتشم                            بايزيد آمد كه نك يزدان منم‏
         گفت مستانه عيان آن ذو فنون                      لا اله الا انا ها فاعبدون‏
         چون گذشت آن حال گفتندش صباح               تو چنين گفتى و اين نبود صلاح‏
         گفت اين بار ار كنم من مشغله                     كاردها بر من زنيد آن دم هله‏
         حق منزه از تن و من با تنم                           چون چنين گويم ببايد كشتنم‏
         چون وصيت كرد آن آزاد مرد                           هر مريدى كاردى آماده كرد
         مست گشت او باز از آن سغراق زفت             آن وصيتهاش از خاطر برفت‏
         نقل آمد عقل او آواره شد                            صبح آمد شمع او بیچاره شد
         عقل چون شحنه‌‏ست چون سلطان رسيد      شحنه‌‏ى بیچاره در كنجى خزيد
         عقل سايه‌‏ى حق بود حق آفتاب                     سايه را با آفتاب او چه تاب‏
         چون پرى غالب شود بر آدمى                        گم شود از مرد وصف مردمى‏
         هر چه گويد آن پرى گفته بود                        زين سرى ز آن آن سرى گفته بود
         چون پرى را اين دم و قانون بود                        كردگار آن پرى خود چون بود
         اوى او رفته پرى خود او شده                         ترك بی ‏الهام تازى گو شده‏
         چون بخود آيد نداند يك لغت                           چون پرى را هست اين ذات و صفت‏
         پس خداوند پرى و آدمى                                از پرى كى باشدش آخر كمى؟‏
         شير گير ار خون نره شير خورد                         تو بگويى او نكرد آن باده كرد
         ور سخن پردازد از زر كهن                                 تو بگويى باده گفته است آن سخن‏
         باده‏ اى را مى بود اين شر و شور                      نور حق را نيست آن فرهنگ و زور؟
         كه ترا از تو بكل خالى كند                              تو شوى پست او سخن عالى كند؟
         گر چه قرآن از لب پيغمبر است                          هر كه گويد حق نگفت او كافر است‏
         چون هماى بی‏خودى پرواز كرد                          آن سخن را بايزيد آغاز كرد
         عقل را سيل تحير در ربود                              ز آن قوى ‏تر گفت كاول گفته بود
         نيست اندر جبه ‏ام الا خدا                               چند جويى بر زمين و بر سما؟
         آن مريدان جمله ديوانه شدند                         كاردها در جسم پاكش می ‏زدند
         هر يكى چون ملحدان گرده كوه                        كارد می ‏زد پير خود را بی ‏ستوه‏
         هر كه اندر شيخ تيغى می ‏خليد                       باژگونه از تن خود می ‏دريد
         يك اثر نه بر تن آن ذو فنون                             و آن مريدان خسته و غرقاب خون‏
         هر كه او سوى گلويش زخم برد                      حلق خود ببريده ديد و زار مرد
         و آنكه او را زخم اندر سينه زد                            سينه‌‏اش بشكافت و شد مرده‌‏ى ابد
         و آن كه آگه بود از آن صاحب قران                       دل ندادش كه زند زخم گران‏
         نيم دانش دست او را بسته كرد                         جان ببرد، الا كه خود را خسته كرد
         روز گشت و آن مريدان كاسته                            نوحه‏‌ها از خانه‌‏شان برخاسته‏
         پيش او آمد هزاران مرد و زن                             كاى دو عالم درج در يك پيرهن‏
         اين تن تو گر تن مردم بدى                               چون تن مردم ز خنجر گم شدى‏
         با خودى با بی‏خودى دوچار زد                           با خود اندر ديده ‏ى خود خار زد
         اى زده بر بی‏خودان تو ذو الفقار                         بر تن خود می ‏زنى آن هوش دار
         ز انكه بی ‏خود فانى است و ايمن است             تا ابد در ايمنى او ساكن است‏
         نقش او فانى و او شد آينه                            غير نقش روى غير آن جاى نه‏
         گر كنى تف سوى روى خود كنى                    ور زنى بر آينه بر خود زنى‏
         ور ببينى روى زشت آن هم تويى                    ور ببينى عيسى و مريم، تويى‏
         او نه اين است و نه آن او ساده است                نقش تو در پيش تو بنهاده است‏
         چون رسيد اينجا سخن لب در ببست               چون رسيد اينجا قلم در هم شكست‏
         لب ببند ار چه فصاحت دست داد                        دم مزن و الله اعلم بالرشاد
         بر كنار بامى اى مست مدام                              پست بنشين يا فرود آ  والسلام‏



مولانا رومی

 ·